Karakalpakya

Öncesi için lütfen tıklayın: Özbekistan

Özbekistan’ın  batı kesiminde, Özbekistan’a bağlı özerk bir cumhuriyet olan Karakalpakya veya Karakalpakistan yer alır. Adını Karakalpak giyen insanlardan almıştır. Başkenti Nukus’tur (Karakalpakça: Nökis). Tarihi kaleleriyle meşhur Karakalpakya, tarihsel Harezm topraklarını kapsar. Yüzölçümü 165.000 Km dir. Nüfusu yaklaşık 1.2 milyondur. Bu nüfusta 400.000  Karakalpak, 400.000 Özbek, 300.000 Kazak, 100.000 bin de değişik unsurlar var. Karakalpakça, Türk Lehçelerinin Kıpçak grubuna girmektedir. Kazak ve Nogay lehçelerine de yakındır. Karakalpaklar Kazak Türkleri’nin bir boyu olarak da kabul edilebilir.

Hiva

Hiva Karakalpak’ın Güney sınırında. Önemli bir su kaynağına sahip olduğu için bu tarihi şehir ticaret yolunda vazgeçilmez bir etap oluşturmuş.
Yaklaşık 2200 metre uzunluğundaki kerpiç surların çevrelediği şehrin kapısı adeta bir zaman tüneli. Birkaç adımda birkaç yüzyıl öncesine, bir doğu masalına giriliyor! Yeşil, mavi çinilerle kaplı medreseler, camiler, saraylar büyüleyici güzellikte. Cuma Camii tamamen ahşaptan inşa edilmiş.  Bir zamanlar 300 e yakın cariyenin yaşadığı Harem binası mavi çini süslemeleriyle dikkat çekiyor. Bir zamanlar Hiva hanlarının dünyanın en büyük minaresini dikme iddiasıyla yapımını başlattıkları ancak sadece 25 metrelik kısmı bitirilebilmiş “Kalta Minor” ya da Kalan Minare en dikkat çekici yapılardan ve Hivanın sembolü.

Hiva ve onun kuzeyindeki Urgenç Harzemşahların başkenti oldu. Harzemşahlar 120 yıl hüküm sürdü ve Anadolu Selçuklular tarafından yıkıldı. Hiva Timur hakimiyetinden sonra Hiva Hanlığı kuruldu. Hiva ve sonraki İnak hanedanlığı Rusların 1920 buraya gelmesine kadar varlığını sürdürdü.

Geçmişle bugünün birbirine karıştığı 18.-19. yüzyıldan kalma bu müze kentin tarihi bölgesi öğleye doğru kalabalıklaşıyor, panayır yerine dönüşüyor. Şehrin bir bölümünü işgal eden çarşı doğal canlılık yaratırken, Özbekler sokaklara kurulan süslü tahtlara kral, kraliçe, prenses edasıyla oturarak poz vermek için yarışıyor. Kukla tiyatrosu, el sanatları merkezi ve müzeler gezginler için başlıca uğrak yerleri. Hivanın ortası da bölgenin en büyük eski köle pazarı.

Günümüzde Hiva’da karşılaşılabilecek en bildik görüntülerden biri Pehlivan Mahmut Türbesi’ndeki yeni evli çiftler. Toy yani düğün alayıyla geleneksel olarak ailece mutluluk ve bol çocuk duası etmeye gidiyorlar ve toy burada başlıyor.

Kaynaklar:

Hiva’dan Buhara’ya Özbekistan. Yıldırım BÜKTEL. Hürriyet 23 Temmuz 2012. http://www.hurriyet.com.tr/seyahat/21040963.asp

Zaman Yolcusu, Türklerin izinde. Ahmet Yeşiltepe. NTV Belgeseli

vb

Bülent Pakman. Haziran 2014. İzin alınmadan ve aktif link verilmeden alıntı yapılamaz.

Bülent Pakman kimdir?