Türk milletinin şanlı tarihine altın harflerle yazılan Çanakkale Savaşları’nda, 18 Mart 1915 sabahı Çanakkale Boğazı’na giren “yenilmez armada”yı akşama kadar adeta perişan eden istihkamlardan biri de Dardanos Bataryası idi.
Dardanos Bataryası, Kepez’in güneyinde orta tahkimatta, kıyıdan 400 m. mesafede boğaza egemen bir tepenin yakınında çok iyi seçilmiş bir mevziye konuşlandırılmıştı. Antik Truva krallığının bir şehri olan Dardanos denilen bu mevki, boğazın girişine karşı bir konumdaydı. Anadolu yakasında Kumkale’den sonra en önemli bataryaydı. Batarya, 1892 yılında II. Abdülhamit döneminde Mareşal Asaf Paşa tarafından inşa edildi. 19 Ağustos 1914 tarihinde, seri atışlı İngiliz Vickers topları Asar-ı Tevfik savaş gemisinden üç adet 150 mm.lik top, Muin-i Zafer adlı gemiden de iki top sökülerek bataryaya yerleştirildi. Böylece top sayısı beşe çıkarıldı. Toplar 1905 modeldi. Ağır topları olmayan bataryanın uçaksavar görevinde kullanılan 37 mm.lik toplarından da bir tane vardı. Ayrıca kadro dışı bulunan adi ateşli toplardan ve bu toplardan oluşturulan sahte bataryalar Dardanos’ta düzenlenmişti Bataryanın başlıca amacı; boğazdaki mayınları sökmek için çalışan mayın tarayıcılarına karşı koymaktı.
Dardanos denilen yer, tam boğazın girişine karşıydı. Düşmanın çelik toplu zırhlıları Boğaz’dan geçmek için ilkin Dardanos’u ezmeye çalışacaklardı. Zaten onun işini çabuk bitireceklerini zannediyorlardı. Bunu Dardanos da biliyor, ona göre hazırlanıyordu. Küçüklüğüne göre yüreğindeki cevher pek büyüktü.
Batarya komutanı Kilitbahirli Üsteğmen Hasan Hulusi Efendi, Bataryanın iki topunun takım komutanı Asteğmen Adil Efendi, diğer iki topunun takım komutanı ise Edremitli Zabit Vekili İsmail Hakkı Efendi’ydi. Bataryanın gözetleme mevkiinde Trablusgarplı Teğmen Mevsuf Efendi ile Nişangah Çavuşu telemetreci Yozgatlı Yunus Çavuş bulunmaktaydı. Üsteğmen Hasan Hulusi Efendi bataryaya tayin olduğu zaman burada, daha önce öğretmenlik yaptığı Topçu Küçük Zabit Mektebindeki bazı öğrencilerine rastlamış, öğrencilerini yanına alarak erlerini çok iyi bir eğitime tabi tutmuş. Öğrencileri Üsteğmen Hasan Hulusi Efendi’nin emirlerini büyük bir şevkle yerine getirmiş, düşman gemilerine karşı vereceği ateş emrini büyük sabırsızlıkla beklemişti.
25 Şubat’ta İtilaf Devletleri’nin saldırısının ana hedefi Dardanos’tu. 1 Mart Amiral de Robeck Triumph ve Albion’dan Dardanos bataryasının bombardıman edilmesini istedi. 2 Mart günü Saat 14.20 de Canopus Dardanos’a ateş açtı. Bu bombardımana geminin yardımcısı da katıldı ve 16.20 dek sürdü. Önce bu ateşler karşısında susan Dardanos 16.15’te ateşe başladı. Dardanos’un etkin ateşleri gemileri güç durumda bıraktı. Üç isabet alan Canopus subay kabinesi tahrip edilmiş grandi kabinesi de havaya uçurulmuştu. Kıç bacası ve iki filikası da parçalanmış olduğu halde her iki gemi de hızla geri çekilmek zorunda kaldı. 5-6 Mart’ta İngilizler Dardanos’u ateş altına aldılar. 7 Mart’ta ise Dört Fransız zırhlısı boğazda dolaşarak Dardanos tabyası başta olmak üzere iki kıyıdaki tabyaları ateş altına alıp Lord Nelson ve Agamemnon zırhlısını korumaya çalıştı.
Hasan Hulusi Efendi’nin 17 Mart 1915 tarihinde bir kızı dünyaya geldi, izin verilmesine rağmen kızını görmeye gitmedi, görevinin başından ayrılmadı.
Geldikleri gibi defolup gidenler
18 Mart 1915 günü saat 11.00’de İtilaf Devletleri Donanması boğaza girdiler. Birbirini 1.000 metre mesafeden savaş hattında izleyen A hattı gemileri; İnflexible, Lord Nelson, Agamemnon, Queen Elizabeth zırhlıları ilerliyor, Majestic ve Triumph ise bu gemilerin sağ ve sol gerilerinden geliyordu. Tabyalar vuracağı yumruğu düşmanın en hazırlıksız yerine indirmek istiyormuşçasına henüz sessislerdi. Dev zırlılar buna aldanmışçasına rahatça ilerlediler. Aniden Dardanos’tan, Hamidiye’den, Rumeli Mecidiyesi’nden, Baykuş tabyasından, biraz daha içerideki gizli tabyalardan bir gümbürtüdür koptu. Dardanos, Birleşik filonun A hattı gemilerine saat 11.30’da başlattığı ateşini bir saat sürdürdü ve Triumph ve Prince George zırhlılarını zor duruma soktu ve donanmanın bütün ateşini üzerine çekti. Düşmanın Dardanos başta olmak üzere Mesudiye Soğanlı bölgesini sürekli ve şiddetli ateş altına aldı.
Fransız gemileri 11.50’de iki gruba ayrıldı. Suffren ve Bouvet Asya kıyısında; Gaulois ve Charlemagne Avrupa kıyısında demirledi. Saat 12.00’de Swift zırhlısı 9.000-10.000 metreden Dardanos’a ateş açtı. Dardanos Agamemnon’u hedef seçti. Ancak Queen Elizabeth’e de dört salvo yolladı. Üçü güvertede patladı. Birisi ise arkasında su sütunu kaldırdı. 25 dakika içinde 12 isabet alan Agammenon’a üç isabet kaydeden Dardanos filoyu yıldırıyordu. Zırhlı aldığı isabet ile 360 derecelik bir dönüş yapmak zorunda kaldı. Dardanos’un isabetli atışları donanmanın yoğun ateşinin tabyada toplanmasına sebep oldu. 12.30’da Erenköy karşısında duran İngiliz savaş gemileri büyük çaplı topları ile bir taraftan Kilitbahir ve Mesudiye bir taraftan da Dardanos ve Aktepe bataryalarına ateş ediyordu. Aynı anda Anadolu Hamidiyesi ateşe başladı. Dardanos’a sokulmak isteyen Fransız Bouvet’i ateş altına aldı. Konum itibarıyla Çanakkale Boğazı’nın girişindeki Dardanos Bataryası’na arkasına aldığı dağlardan ötürü düşman gemileri isabetli atışlarda bulunamadı. Batarya, boğazdan giriş yapan düşman filosuna karşı mayın bölgesi ve merkez tahkimatını fevkalade güzel savundu. Öğle üzeri Triumph muharebe gemisi Dardanos tabyasına ateş açtı. Karşılık verilmedi. Söz konusu gemi orta bataryaların en korkuncu olan Dardanos’u bombardıman ediyordu. Boğaz üzerinde keşif uçusu yapan bir uçak Dardanos ve çimenlik tabyalarında topçuların bulunmadığını bildirdi. Fransız gemileri ilerleyince Dardanos tekrar ateşe başladı.
Dardanos bataryası toplarından biri
Hamidiye ateşiyle Bouvet’in batışından sonra saat 16.40 sıralarında Queen Elizabeth zırhlısı bombardımana başladı. O sırada Tabur Komutanı Nihat Bey batarya komutanını telefona çağırdı. Telefonun bulunduğu siper gözetleme yerinden biraz uzakta ve o anda düşman mermilerinin fazlaca düştüğü bir yerdi. Batarya komutanı Üsteğmen telefona giderken üstü başı toz toprağa bulanmış Teğmen Mehmet Mevsuf’ta su içmek için arkasına takıldı. İkisi de telefonun bulunduğu sipere girer girmez Queen Elizabeth gemisinden atılan bir top mermisi bataryanın telefonlarının bulunduğu muhabere bölümüne isabet etti. Siperin önündeki toprağı kaldırdı ve oradakilerin üzerlerine yığdı. Batarya da büyük hasar aldı, topları toprak altında kaldı. Topraklar elden geldiği kadar çabuk kaldırıldıysa da Üsteğmen Hasan ve Teğmen Mevsuf ile birlikte dört er; Zabit Namzeti Halim, Telefoncu Er Mustafa, Telefoncu er İsmail, Telefoncu er Mehmet de şehit oldu. Bazı kaynaklara göre bu şehitlikte olmayan Yedek Subayı Adayı Halim ile bir er daha şehit oldu.
Müstahkem Mevki Komutanı Cevat Paşa telefon irtibatı kesilince Hacı Paşa Çiftliği’ndeki karargahından bataryaya geldi. Şehitlerin üzerine örtülen örtüyü kaldırarak gözyaşları içinde “Benim kahraman evlatlarım” diye selamladı.
Batarya personeli asla maneviyatını yitirmedi Batarya komutanlığına atanan Yüzbaşı Muhittin kısa sürede üç topu temizleyip bataryayı tekrar ateşe hazır hale getirdi. İrresistible üzerine ateş açtı. Zırhlıda hasar olunca filoda büyük bir öfke hasıl oldu. Ocean 18.05 de Dardanos ve Soğanlıdere bataryalarının yoğun ateşi altında geri çekilirken mayına çarptı ve 15 derece yana yattı. İrresistible özellikle Dardanos’un isabetli atışları ile 19.30‘da battı.
Ertuğrul bataryası
Dardanos Bataryası muharebenin son saatlerine kadar karşı koymaya devam etti. Dardanos Bataryası 18 Mart’taki saldırının asıl yükünü çekmiş asıl hedef haline gelmiştir. Boğaz sırtların atılan mermilerin yaklaşık yarısını üzerine çeken bu bataryaya o gün düşman 4.000 adetten fazla mermi atmıştı. Halbuki o gün Türk Tabyalarından atılan mermilerin toplamı ise 1.900 idi.
Bu da defolup gidemeyenlerden biri
Pakman World 