Son yıllarda, Azerbaycan’ın ekonomik açıdan istikrarlı bir kalkınma içinde olduğu gözlemleniyor. Ülkede uygulanan ekonomi politikalarının sonucunda, 2005-2010 yılları arasındaki dönemde, hem genel açıdan, hem de petrol dışındaki sektörlerde, düzenli bir ilerleme kaydedilmiş. 2010 yılında Gayrı Safi Milli Hasıla (GSMH) % 5 oranında, kişi başına düşen milli gelir ise % 3,7 oranında artmış. Başka bir deyişle, Azerbaycan’da kişi başına düşen milli gelir, 2010 verilerine göre, yaklaşık 5 800 ABD doları. 2013 yılında ise GSMH % 5.8 artarak 57.7 milyar AZN olmuş. Kişi başına düşen milli gelir 2013 yılında 6 207.3 AZN (7 912.5 ABD doları). Katma değerin % 46.3 ü endüstri, % 11.8 i inşaat, % 5.3 ü tarım, % 4.8 i ulaşım, % 8.9 u ticaret, % 1.8 iletişim, %14.7 i diğer sektörlere ait
Zengin doğal kaynaklar
Azerbaycan doğalgaz, petrol, demir cevheri, kurşun, çinko, kobalt, tuz rezervleri, bakır ve kükürt yatakları ile çok zengin yeraltı kaynaklarına sahip. Ama, ekonomide en büyük pay petrolün. Petrol ve doğalgaz, ülke ekonomisinin yaklaşık % 75’ini oluşturuyor. Bu zenginlik her ne kadar bir avantaj gibi gözükse de, Azerbaycan yönetimi ekonomiyi çeşitlendirmek ve petrol dışı ürünlerin ekonomideki payını arttırmak için büyük çaba sarf ediyor. Nitekim, 2010 yılında, petrol sektöründeki sanayi üretiminde % 1,7 oranında artış olurken, petrol dışındaki sanayi ürünlerindeki artış % 6,6 olarak gerçekleşmiş. 2013 de GSMH petrol sektöründe % 1, petrol dışı sektörde % 10 artmış. Azerbaycan’ın sanayi tesislerinin çoğu Abşeron bölgesinde. Ağır sanayide enerji, metalurji, makina imalatı, kimya ve orman ürünleri öne çıkıyor. Hafif sanayi ise petrokimya, gıda, giyim, dokuma, deri, kürk ve kundurada yoğunlaşıyor. Son dönemde silah sanayii ve elektronik malzeme üretimi de artmış.
Aslında, 1991’de ilân edilen bağımsızlık sonrasında, Azerbaycan için, bugünlere gelmek çok da kolay olmamış. Komünist ekonomik düzenden birdenbire serbest piyasa ekonomisine geçişin ilk yıllarında pek çok zorlukla baş edilmiş. Bir yandan özel mülkiyet, devlet tahvilleri, toprak kanunu, ve vergilendirme gibi konularda yeni düzenlemeler yapılırken, dış ticaretin serbestleştirilmesi amacıyla, pazar ekonomisi taleplerine cevap vermeye yönelik mevzuat değişiklikleri de öncelikli olarak ele alınmış. Böylece, ülkeye yabancı sermaye akışı sağlanmış ve uygulanan ciddi sosyal ve ekonomik reformlarla kapsamlı bir kalkınma süreci başlatılmış.
Bugün, Azerbaycan, turizm potansiyeli de yüksek olan bir ülke. 2011 yılı “Turizm yılı” olarak ilân edilmişti. Hem yaz turizmi, hem de doğa sporları açısından geniş imkânlar sunan Azerbaycan, tarihi ve kültürel birikimleriyle de yabancıların ilgisini çekiyor. Başkent Bakû’nun her hangi bir Batı kentinden farkının olmaması da ayrı bir cazibe nedeni.
Tarım ve diğerleri
2008 yılında dünyaya damgasını vuran krize rağmen, Azerbaycan 2009 ve 2010 yıllarında, % 15 gibi bir oranla ekonomisini büyütmeyi başarmış. Aynı zamanda, ekonomisini petrol dışı ürünlerle çok yönlü hale getirmeyi ve yeni iş fırsatları yaratmayı da amaçlamış. Bu durum, Batıyı Bakü’ye çeken en önemli faktör. Ülkede yaşam kalitesi de inanılmaz bir hızla artıyor. Bir yandan şehirleşme projeleri hızla ilerlerken, bir yandan yeni sosyal ve kültürel yaşam alanları açılıyor. Son beş yılda telekomünikasyon ve inşaat alanları, büyümenin itici gücü olmuş.
Azerbaycan dağlık bir ülke ama, verimli arazilere de sahip. Topraklarının % 7’si tarıma çok elverişli. Yetiştirilen başlıca ürünler tahıl, meyve, pamuk, çay, tütün, üzüm, mısır, pirinç ve turunçgiller. Dut ağacından ipek kozası elde ediliyor, ipekçilik oldukça yaygın. Azerbaycan ekonomisinde balıkçılık, hayvancılık ve arıcılığın da önemli yeri var.
2010 verilerine göre Azerbaycan’ın 147 ülke ile yaptığı ticaretin hacmi 28 milyar dolar. Türkiye ile yapılan ticaretin hacmi ise, 2,5 milyar dolar civarında. 2010 yılında, ekonomiye 8 milyar dolarlık yatırım yapılmış. Bu miktar, bir önceki yıla kıyasla yüzde 21,2’lik bir artışı gösteriyor. Ülkede döviz rezervi 30 milyar dolar, enflasyon oranı ise 2010’da % 5,7 olmuş. Yoksulluk belirgin şekilde azaltılmış. Zaten, sosyal adalet ve refah konuları Azerbaycan politikalarının temel ilkelerinden.
Azerbaycan’ın 2013 yılının ilk 11 aylık Ocak-Kasım dönemindeki ithalatı:
Rusya’dan 1 383 997 dolar, toplam ithalatın % 14’ü
Türkiye’den 1 357 324 dolar % 14
İngiltere’den 1 188 933 dolar %12
Almanya – 714 746 dolar
Çin – 535 597 dolar
Ukrayna – 523 277 dolar
Fransa – 402 428 dolar
Brezilya – 345 791 dolar
ABD – 338 912 dolar
Kazakistan – 279 208 dolar
Diğer önemli ithalat yapılan ülkeler Japonya, Güney Kore, İtalya, İran ve Hollanda. Azerbaycan önceki yıla göre % 7.34 artışla 2013 de 1,151.8 milyar ABD doları tutarında gıda maddeleri ithal etmiş. Azerbaycan’ın 2013 de toplam mal ithalatı 10 712.5 milyar ABD Doları. Bunun % 10.75 i gıda maddeleri.
2014 yılının Ocak-Şubat döneminde Azerbaycan’a 1 189 881 000 dolar değerinde ithalat gerçekleştirildi.
Devlet Gümrük Komitesinin yayınladığı verilere göre, söz konusu dönemde toplam ithalatın % 31’ini makine, ekipman, elektrikli cihazlar, taşıt ve bunların yedek parçaları oluşturdu. Bahse konu dönemde Azerbaycan’a 367 milyon 14 bin dolarlık makine, ekipman, elektrikli cihazlar, taşıt ve bunların yedek parçaları ithal edildi.
Azerbaycan’a ithal edilen gıda ürünlerinin toplam ithalattaki payı % 14. Yılın ilk iki ayında ülkeye 162 634 000 $lık gıda ürünü ithal edildi. Gıda ürünleri arasında en fazla ithalatı yapılan buğday oldu. Ocak-Şubat döneminde ülkeye 51 542 000 $lık buğday ithalatı yapıldı.
Bahse konu dönemde Azerbaycan’a 125 375 000 $lık demir çelik ve demir mamuller (% 10), 108 151 000 $lık taşıt ve onların yedek parçaları (% 9), 56 925 000 $lık tütün ve tütün mamulleri (% 5), 33 865 000 $lık plastik ve plastik ürünler, 33 755 000 $lık ilaç ve tıbbi malzeme, 19 537 000 $lık kereste ve ahşap mamuller, 18 262 000 $lık çimento, 10 896 000 $lık mobilya ve aksesuarları ithal edildi.
Kaynaklar:
Diplomat Atlas Dergisi Mayıs 2011 – 12. http://www.diplomat.com.tr/atlas/sayilar/sayi12/sayfalar.asp?link=s12-11.htm
http://1news.com.tr/azerbaycan/kulturyasham/20131230030934427.html
http://www.news.az/articles/economy/85914
http://1news.com.tr/azerbaycan/kulturyasham/20140328051559515.html
Bülent Pakman Kasım 2012. Güncelleme Mart 2014. İzin alınmadan ve aktif link verilmeden alıntılanamaz.
AZERBAYCAN GÜNLÜKLERİ:
Türk vatandaşlarına Bakü’ye gelmeden önce yardım için şahsi görüşler yanında bazı bölümleri kaynakları verilmiş yorumlu-yorumsuz alıntılarla derlenmiştir. Tenkidi (eleştirel) ya da başka hiç bir amacı yoktur. Yaşanmakta olan hızlı gelişimler sonucu çok şeyin değişmekte, güncelliğini yitirmekte olduğu da göz önüne alınmalı, burada yazılan herşeyin doğru ve aktüel olduğu düşünülmemelidir. Kelimelerin Türkçe çoklu anlamlarında ve ifadelerde tam bilgi sahibi olunmadan değerlendirmeler yapılması yanlış anlamalara sebep olabilir.
- Bakü
- Bakü’de Çekimlerimiz
- Bakü’de İlk İzlenimler
- Bakü’de Türkler açısından yaşam
- Bakü’de Fiyatlar ve Geçim Şartları
- Türkler için Azerice
- Azerbaycan Türkçesi nasıl bir dil?
- Azerbaycan ve Türkiye Türkçelerinde farklı kelimeler
- Azerbaycan Türkiye Türkçeleri lehçe farklılıkları
- İki Devlet Bir Millet
- Bakü İçeri Şehir
- Bakü’de Trafik – Ulaşım
- Azerbaycan yemekleri
- Bakü Yanardağ ve Ateşgah
- Eskiye Özlem
- Doğunun kabına sığamayan ikilemler kenti Bakü
- Quba
- Göyçay Nar Bayramı
- Gizli Güzellikler
- Şeki
- Gence
- Nahçıvan
- Tebriz
- Özgün Kültür, Özgün Sanatçılar
- Üzeyir Hacıbeyli
- Hüseyin Cavit
- Samed Vurgun
- Azerbaycan Müziği 1
- Azerbaycan Şiirlerinde Türkiye
- Ebulfez Elçibey
- Milli Maç
- Bakü’de Genç Kızlar, Kadınlar
- Bakü’de mahcup olmak
- Türklerde Nevruz
- Azerbaycan Temel Bilgiler
- Kafkas İslam Ordusu
- Bakü Katliamı
- Ermenistan Sınırı Açılacak mı?
- Azerbaycan Topraklarının İşgali
- ABD’nin Devreye Girişi
- Ermenistan Açılımı
- Protokol Öncesi Tepkiler
- Erdoğan’ın Verdiği Söz
- Protokol
- Protokolün Anlamı
- Bayrak Krizi
- Sınır Yine Açılmadı
- Sınırın Ermenistan İçin Önemi
- Sınır Açılmalı mı?
- 2015 Dar Gelecek
- Soykırım yalan
- ABD’li profesörün zaferi
- Bir rayona karşılık sınır açılacak
- Hocalı Soykırımı
- Erivan’ın Hikayesi