Not: Sabah Gazetesi bu yazımı izin almadan kaynak göstermeden alıntılayıp fotohaber yapmış.
Hunzalar Çin ve Afganistan sınırında Pakistan Keşmirinin kuzeyinde Tanrı Dağları, Himalayaların batı uzantısı olan Karakurum Sıradağları, Hindukuş dağlarının kesiştiği 160 km uzunluğunda, 1.6 km genişliğindeki Hunza Vadisinde yaşıyan bir halk. Aslında komşu oldukları Çin değil, günümüz Çin devletinin sınırları içerisinde Uygurların yaşadığı Doğu Türkistan.
Kut
Hunzalar kendilerine Hunzakut diyorlar. Kut, Türk ve Altay şamanizminde ve halk inancında kutsal enerji, yaşam gücü demek. Yiğitler kut sayesinde ölümden kurtulur veya yaşama döner. Bu güç Tanrı’dan kaynaklanır. Tanrı bu gücü geri çekerse kağanlar tahtı ve yaşamlarını yitirirler. Uygurlar 1209’da Cengiz Han tarafından Moğollar’a bağlandıktan sonra 1550’lere kadar çeşitli şekillerde varlıklarını devam ettirdiler. Bunlardan biri de Turfan’daki İdikutlardı. İdikutlar 12. yüzyılda Karahıtaylara bağlıydılar. İdikutlar 1209’da Cengiz Han’a Barçuk İdikut önderliğinde itaat ettiler. Onun oğulları Kesmes ve Salındı Moğollar’ın müttefiki oldular. 1248’de Büyük Moğol Hanı Güyük Beşbalık’ta öldü. Buradaki Uygurlar, Çin’deki Moğol hânedanına bağlı olarak buğra damgasını kullanıyorlardı. 1286 yılı civarında Cengiz Han’ın torunu Duva, Koçkar Tegin adlı İdikut’u kendisine bağlamak için Beşbalık’ı kuşattı. İdikut’un kızının Duva’ya verilmesi sonucu kuşatma kaldırıldı. İdikutlar ile Cengizoğulları arasında birçok evlenme gerçekleşti. Çin’deki yüksek görevlere getirilen İdikutlar ülkelerinden uzaklaşıyor ve bir daha geri dönmüyorlardı. 1353’te İdikut olan Sangga ve Budashri’nin ardından Hos-hang devrinde İdikut sülâlesi sona erdi.
Kut’u kendilerinde ortaya çıkmış, var olmuş olarak kabul eden Hunzalar 7900 kilometre karelik bir alanda yer alan Hunza Vadisinde yaşıyorlar. Vadinin Kuzey doğusunda Doğu Türkistan, Kuzey Batısında Pamir Dağları yer alıyor. Etrafında 6000 ile 7788 m. ye kadar yükseklikte muhteşem görünümlü zirveler var. Turistler buralara fotoğraf çekmeye ve uzun yürüyüşler yapmaya geliyor. Hunza Vadisinden Hunza Nehri akıyor. Dağlardaki buzullar nehrin ve insanların su kaynağı.
Dil
Hunzaların konuştukları dil olan Buruşo yüzünden onlara Bruşolar diyenler de var. Hunza Bruşo dilinde “ok” anlamına geliyor. Bilindiği gibi Oğuzların orijin adı OK UZ. Bruşo (Bruşaski) dilinin komşu toplulukların Hint-Avrupa kökenli dilleriyle herhangi bir bağı yok. Bu dili Kafkas kökenli dillerle bağdaştıranlar var. Şimdilerde Urdu dilini de konuşuyorlar. Konuştukları dil diğer hiçbir Türk diline benzemiyor onlar Türk olamaz diyenlerin Çuvaşlardan haberi var mı acaba? Çuvaşların dili de diğer hiçbir Türk diline benzemiyor ve Hun kökenli bir dil. Hunzaların dili de Hun kökenli olabilir. Aynı şekilde Pakistan ve Hindistan Türklerinin dilleri de Türk dillerine benzemiyor ama kendileri şecerelerini anlatarak biz Türküz diyorlar. Pakistan ve Hindistan Türkleri ile ilgili yazılarımızda bunlar açıklanmaktadır:
Asırlarca yolu, izi olmayan, erişilmesi çok güç bir yerde izole olarak yaşayan Hunzakutlar “Mir” dedikleri hanedan reislerinin ve ona danışmanlık yapan on iki kişiden oluşan bir İhtiyar Heyeti idaresinde, yani Türk geleneklerine uygun olarak, 900 yıldan fazla bir süre bağımsız yaşamışlar. Eskiden Sincan-Keşmir arasında gidip gelen kervanlara sarp geçitlerde baskın yaparak, mallarını çalarak, gerektiğinde adam öldürerek geçimlerini sağlarlarmış. Ancak komşu halkların sert tepkileri üzerine 1860 da onlara söz vererek bundan vazgeçmek zorunda kalmışlar.
Bağımsız yönetim 1870 de İngiliz askerleri gelmesiyle kesintiye uğradı. Hunzalar İngilizler gittikten sonra tekrar bağımsız oldular. Ancak Mirlik 1974 de Pakistan tarafından ilga edildi (ortadan kaldırıldı) ve Hunzakutlar tamamen Pakistan yasalarına tabi oldular.
Çin’in Sincan Uygur bölgesindeki Kaşgar şehrini Pakistan’ın Pencap eyaletindeki Hasan Abdal şehrine bağlayan, Gilgit ve Hunza vadisinden geçen Karakurum Karayolunun 1979 da tamamlanması ve 1986 da turizme açılmasıyla Hunza vadisine erişim kolaylaşmıştır. Zor şartlarda yapılan yolun inşaatında ölen işçi sayısı 1010. Günümüzde Hunzakutların vadideki yerleşim yerleri olan Ganiş köyü, Aliabad ve Kerimabad ile Gilgit arasında otobüs ve minibüsler işlemektedir. Gilgit’teki havaalanına iç hat seferleri yapılmaktadır. Tarlalar veraset yoluyla bölündüğü ve vadi artan nüfusu besleyemediğinden genç Hunzakutlar artık gurbette çalışmakta ve ailelerine para göndermekteler.
Dinleri ve kadınları
Hunzalar/Hunzakutlar Şii mezhebinin İsmailiye koluna mensup Müslümanlar. Hunzalıların oralara kısa süreli gelenlere anlattıklarına göre kadınların başları açık, dışarı çıkmakta ve gezmekte serbestler, evleriyle ilgili kararlarda kocalarıyla aynı oranda söz sahibiler. Ebeveynler eş adayını Hunza aşiretlerden birinden seçiyor (akraba evliliği kesinlikle yasak) ancak çocuğun bu seçimi kabul etmeme hakkı var. Boşanma olayı çok nadir.
Geçmişte durum nasıldı bilemeyiz. Kadınlarının başları açık gezdikleri iddialarına karşın fotoğraflar ve gidenler pek de öyle demiyor. Günümüz Pakistan’ında Müslüman kadınların başı açık gezmeleri mümkün değil. Gerçekte yakın çevreden kız aldıklarına da bakılırsa bütün bu iddialar Avrupalı kökenli olduklarını vurgulamak için ortaya atılmış olmalı.
Makedonya Masalları
Hunzakutların en büyük özellikleri dış dünyanın dikkatini çekmek için fırsat bulduklarında sansasyonel, abartılı tanıtımlara ve gösterilere başvurmaları. Bunlardan biri de, Büyük İskender’in 2 bin 300 yıl önceki seferde orada kalan askerlerinin torunları olduklarını iddia etmeleri. Kanıt olarak da çevre halkı Peştunlara göre beyaz tenlerini, farklı dil ve kültürlerini gösteriyorlar. Ancak Türkler de Pakistanlılara göre beyaz tenli, dil ve kültürleri farklı, kaldı ki Hunzaların yaşadıkları ülke olan Pakistan’ın resmi dili Urdu bir zamanlar o topraklara hükmetmiş olan Türk Hükümdarı Gazneli Mahmut’un ordusunun dili.
Makedonyalı Büyük İskender’in torunları olduklarını iddia eden Hunza Prensi Gazanfar Ali Han ve Prensesi Rani Atikan 2008 yılında anavatanları olduğunu iddia ettikleri Makedonya’ya yaptıkları ziyarette Makedonya Başbakanı Gruevski tarafından Büyük İskender’in askerleri şeklinde giyinmiş şeref kıtası ile karşılandılar. Yunanistan ile isim sorunu yüzünden Atina’nın NATO ve AB üyeliğine ambargo uyguladığı 2 milyon nüfuslu Makedonya, Hunzaların iddialarına ve ziyaretine mal bulmuş mağribi gibi atlamışlardı. Ancak bütün bunlar, diğer bölümlerde de açıkladığımız gibi, maksatlı ve “show” amaçlı.
Hunzaların genleri
Eski bir Hunzalı Mir Sefdar Han’ın hatları tipik Orta Asya Türk ırkının bilhassa Uygur Türklerinin özelliklerini taşıyor
En son Y-DNA gen araştırmalarında (Firasat ve diğerleri) Hunzakutlarda Greklerin genetik unsurlarınahiç rastlanmadı. Büyük İskender kalıntıları olabilecek diğer halklardan Kalaşlar da aynen sıfır çektiler, sadece Peştunlarda % 2 Grek geni bulundu.
Hunzakutlar üzerinde yapılan gen araştırmaları bulguları :
– % 25,8 sıklıkta R1a1a haplogrubu M17 markeri. Keşmir, Özbekistan, Güney Asya,Doğu Türkistan (Uygur), Orta Asya, Karadenizin Kuzeyi, Macaristan’da, İdil/Ural bölgesinde Kıpçak Bozkırlarında yoğun olarak, Sibirya ve Eski Yugoslayva‘nın Makedonya dışındaki bölgelerinde daha az yoğunlukta rastlanmıştır – % 14,4 sıklıkta Y-DNA R2a haplogrubu R-M124 genetik markeri. Bu marker aşağıda detaylandırıldığı gibi Güney/Orta Asya orijinli Üst Paleolitik Kültüre aittir:
* Güney Asya’da: Hint yarımadasında ve Sri Lanka’da ortalama % 10-15, Davudi Buhara Müslümanlarında % 16, Telugularda % 40, Brahman olmayan kastlarda % 35-55, Kuzey Hindistan Sünnilerinde % 11,
* Kafkaslar’dan: Çeçenlerde ve Dağ Yahudilerinde % 16, Balkarlarda ve Osetlerde % 8, Kalmuklarda % 6, Azerbaycan ve Kumuk Türklerinde % 3
* Orta Asya’da Karakalpaklarda % 5, Türkmenlerde % 3, Pamir dillilerden: Bartangilerde % 16, İşkaşmilerde % 8, Hocantlarda % 9
* Orta Asya/Güney Asya’dan Almanya ve Avusturya’ya göç etmiş Sintlerde (Romanlarda) % 53 olarak görülür.
– % 12,4 sıklıkta L3 – M357 haplogrubu. Kalaş, Peştun, Çeçenlerde görülür.
– % 7,2 sıklıkta J2 (J-M172) haplogrubu. Neolitik Kültürde Yakın Doğu’dan Avrupa’ya tarımı yayan çiftçilerle ilgili Kafkaslar, Anadolu, Mezopotamya ve Doğu Akdeniz menşeli Türkler % 24 oranında J-M172 grubundan, % 50 oranında J-P209/J-M267 grup kombinasyonundandır. J-M172 ve J-M267, J-P209’un alt kollarıdır.
– % 8,2 sıklıkta C3 – PK2. Sibirya’dan Bering boğazını geçerek Amerika’ya giden Ön Türklerin haplogrubudur.
– % 4,1 sıklıkta L -M20. TürkiyedekiAfşarların % 57 sinde, Al Raqqa Suriyelilerinin % 51’ünde, Suriye’nin doğusunda yaşayanların % 31’inde, Pamirlilerin % 10.1’inde, Çeçenlerin % 10’unda, Tacikistan’da yaşayan Yagnobilerin % 9,7 ‘sinde, Buhara Araplarının % 9,5’inde, Taciklerin % 9’unda, Karakalpakların % 4,5’inde, Uygurların % 4,4’ünde, Özbeklerin % 3’ünde, Kazan Tatarlarının % 2,6’sında, Hintlilerin % 7-15’inde, Avrupa’da vb görülür.
– % 4,1 sıklıkta H1-M52. Tacik, Türkmen, Özbeklerde, Kalaşlarda, Peştunlarda görülmüştür.
– % 2,6 sıklıkta O3 M 122 haplogrubu. Doğu Asya halklarında görülmektedir.
Şimdi gelelim Hunzaların gerçek kökenlerine. Önce yukarıdaki Karakurum Karayolu haritasına dikkatlice bakalım. Bu karayolunun hikayesini daha önce anlatmıştık. Burada dikkati çeken husus şu: Hunza vadisi Uygur Türklerinin yaşadığı Doğu Türkistan’daki Sincan Uygur Bölgesinin yalnızca iki adım ötesinde. Arada sadece Kuncerab geçidi var. Uygurların yarısı genetik açıdan R1a ve R1b haplogrubuna mensup. Avrupalılar gibi. Yukarıda da açıklandığı gibi Hunzakutlar ve Uygurların İdikutlar boyu arasında genetik bağ var. Muhtemelen İdikutların bir bölümü Hunza’ya gelince zamanla kendilerine Hunzakutlar demişler.
Hunza’daki “Hun” öneki onların kökeninin Hunlara dayandığının göstergesi olabilir. Bir tarafta Hunza, Buroşo dilinde “OK” demek, diğer tarafta Türklerin en büyük boyları Oğuz’un aslı “OK UZ”. Türk boyları ve Türklerle genetik bağları var.
Yörede genetikçilerden başka araştırma yapan Batılı antropologlara göre biyolojik özellikleri, toplumsal ve kültürel yönleri açısından Hunzakutlar Kafkasya orijinliler (Beyaz ve kumral Batı ve Doğu Avrupalılar, Kafkaslar dahil).
Bütün bunlar ve Hunzakutların tenleri, dilleri ve kültürlerinin yöre halklarından farkılı olmasının sebebinin Grek değil Türk orijinli olmalarına işaret ediyor. Avrupa ve Asyada bulunan Türk genleri ile ilgili araştırmaları anlattığımız yazılarımızı okumak için lütfen tıklayın. Bu ve bağlantılı sayfalarımızda anlattığımız gibi Türkler dünyaya yayılmışlar, Amerikaya bile gitmişler, Avrupa halkları avcı-toplayıcı topluluklarken Türkler Orta Asya, Kafkaslar ve Anadolu’dan gelip onlara çiftçilik öğretmişler. Onların atası olmuşlar. Hint yarımadası halkının kökeni de Ön Türkler. Aslında bunları biz söylemiyoruz. Yazımızda kanyaklarını verdiğimiz batılı genobilimciler söylüyor. Hepsi linkini verdiğimiz yazımızda.
Sonuçta veriler ana dillerinin bilinen hiçbir dil ile benzerlik taşımaması nedeniyle Hunlar ve Uygurlar ile yakın akraba olmalarından ziyade atalarının bütün Türklerin ortak ataları olan Ön Türkler olduğunu, zamanla erkeklerin yakın çevreden kız almalarıyla yöre halkıyla da karıştıklarını gösteriyor.
Keşmir Türkleri
Keşmir’deki Türkler sadece Hunzalardan ibaret değil. Pakistan’da, Keşmir’de, Hindistan’da Türkler var. Bu konular ayrı yazılarımızda incelenmiştir.
Türkler’in Keşmir dağlarını mesken edinmeleriyle ilgili çeşitli görüşler bulunuyor.
İlki, Orta Asya’nın Horasan bölgesinde yaşayan bazı Türk boylarının İslam’ı kabul etmesinin ardından Sufi din adamları öncülüğünde Keşmir bölgesinden ilk kez Hint alt kıtasına geldikleri tarihi kayıtlar ortaya koyuyor.
Türkler’in bölgeye gelmesiyle ilgili diğer yaygın görüş ise Türk-İslam devletlerinden biri olarak kabul edilen Gazneliler’in kurucusu Sultan Mahmud’un (998-1030) Hindistan’a düzenlediği seferlerde beraberinde getirdiği Türk ailelerini sistemli şekilde bu bölgeye yerleştirmesi.
Üçüncü görüş ise, Orta Asya’daki Türk boylarının, Büyük Timur İmparatorluğu’nun kurucusu Timurlenk olarak bilinen Emir Timur’un (1370-1405) Hindistan’ı fethi sonrasında bölgeye gelip yerleşmeleri.
Günümüzde Pakistan’da, Keşmir’de, Hindistan’daki Türklerin konuştukları diller de Hunzalar gibi Türkçe değil. Babür İmparatorluğunun dilinin önce Farsça’ya sonra da yerel dillere kayması nedeniyle bütün coğrafyada Türkçe zamanla asimile olmuş, Türkler dillerini unutmuşlar. Ancak Hunzalar hariç diğerlerinin hepsi Türküz diyorlar. Bu da Hunzaların dili Türkçe değil o yüzden Türklükle ilgileri olamaz görüşünü çürütüyor.
Türküz diyememişler
Yüzyıllar öncesi buraya gelip yerleşmiş Hunzakutlar çevre halkı Peştunlardan farklı görünümde olmalarının çektiği ilgiyi avantaja çevirmek istemişler. Atalarının Türkler olduğunu ifade etmenin Batı dünyasında yankı bulmayacağını akıllıca farketmişler. Zira yukarıda bahsettiğimiz daha güneylerindeki Türklerden kimsenin haberi yok. Türkiye Türklerinin bile. Bu yüzden Hunzalar yaşadıkları yerin James Hilton’un Yitik (Kayıp) Ufuklar (The Lost Horizon) romanında geçen Şangri-La olduğunu, soylarının Makedonlardan geldiğini ortaya atmışlar.
Diğer Hunza iddiaları
Hunzalar hayat tarzlarının doğal olduğunu, bunun da ömürlerini olağanüstü artırdığını, kanserin, kalp rahatsızlıklarının ve diğer hastalıklarının semtlerine bile uğramadığını iddia etmişler, kısa süreli gelen ziyaretçilere bunları kanıtlamak için sadece istedikleri taraflarını göstermeye çalışmışlardır. Bunları neden yapmışlar? Çünkü 1860 da eşkıyalığı mecburen bıraktıktan sonra çok güç şartlarda yapmaya mecbur kaldıkları tarım ve hayvancılıkla zar zor geçinebilmişler, gıdalarından keserek ürettiklerinin bir bölümünü yakın şehirlerdeki pazarlarda düşük fiyatla satarak karşılığında sınırlı ölçüde silah, bıçak, metal eşya, metal kab, inşaat malzemeleri, kumaş, iğne, kibrit, ayna, bardak vb. alabilmişler. Bu arada insanların onlara genetik ilgisini akıllıca propagandaya çevirmişler. Turizm yeni ümitleri, insanların gelip oralarda para harcamaları yeni dayanakları ve gelir kaynakları olmuş. Bu sayede Hunza Batı dünyasında uzun ömür ve sağlıklı yaşam sembolü haline gelmiş. Hunza’ya turlar düzenleniyor, macera turizmi için yaygın bir tanıtım ve organizasyon var. Kuru kayısı, Hunza suyu gibi ürünlerini iyi fiyatla satarak, rehberlik, otel işletmeciliğiyle para kazanmaktadırlar. Yol üzerinde “PTDC Motel Hunza” ve başka küçük oteller var. İki kalenin yer aldığı Altit ve Baltit köylerine pazarlar kuruluyor. Baltit kalesi restore edilerek rehber eşliğinde gezilen müze haline getirilmiş. Yakındaki Gilgit havaalanına inerek Hunza’da konaklayan turistler köyleri geziyor, uzun yürüyüşler yapıyor, fotoğraf çekiyor, yiyip içiyor, hediyelik alıyor ve en önemlisi döviz bırakıyorlar. Bu turlardan birinin linkini aşağıda Kaynaklar bölümünün sonunda bulabilirsiniz.
Hunzakutların önemli iddialarından biri ortalama 110 ile 120 yıl yaşadıklarını, 65 yaşın yolun yarısı sayıldığı, kadınların 65-70 e kadar anne olduğu, 100 yaşında ölenlere genç öldü dedikleri. Muhtemelen zor hayat şartları yüzünden çocukken zayıflar ölüyor, güçlüler yaşıyor ve böylece ömürler uzun görünüyor. Hunzaların izole bir bölgede yaşamaları, bulundukları yükseklikte kemirici hayvan ve haşeratın yaşamamasıyla ve havanın kuru olmasıyla bulaşıcı hastalıklardan uzak kalmaları, eskiden şekerin olmaması, olduğu zaman da satın alacak imkanlarının olmayışı, hareketli yaşamları, işlenmiş ve rafine edilmiş yiyeceklerden uzak olmaları, izole-doğal kaynakları olmayan bir bölgede dış tehditlerin ilgi alanına girmeden stressiz yaşamış olmaları da ömür artıcı etkenler. Ancak bunlar bütün hastalıklardan uzak kaldıkları anlamına da gelmiyor. Mesela hayvan ve insan dışkılarının gübre olarak kullanılması sonucu dizanteri vakaları sık görülüyor. Besinlerin bol olmaması dengeli beslenmelerini engelliyor. Beslenmelerinde iyot, omega-3 yağ asitleri ve proteinlerden elde edilen bağışıklık sistemini güçlendiren amino asitler yer almıyor. Protein eksikliği vereme yakalanma nedeni.
Oraya gidenler, yaşları 110-120 olarak gösterdiklerinin aslında 70-80 olduğunu söylüyorlar. Fotoğraflar da bu gerçeği gösteriyor. Nüfus kayıtlarının olmaması açısından da doğrulanamayan uzun ömür iddiaları geçerli görünmüyor.
“Hunzakutlar enerji kaybetmeden yürümenin sırrına sahiptirler. Öylesine dirençlidirler ki, yürüdükleri mesafe ve bulundukları irtifa ne olursa olsun, hiçbir zaman mola verme ihtiyacı duymamaktadırlar. Yürüyüş tarzları sıkıntısız, incelikli ve çeviktir; bedenleri dimdiktir; başları yukarıda ve nerede bulunurlarsa bulunsunlar bu duruşu muhafaza etmektedirler. Yere çömeldiklerini ya da kendilerini saldıkları görülmemiş bir şeydir.” Bunlar da evvelce orayı ziyaret edenlerin ifadeleri. Kol gücüyle çalıştıkları, çok yürüdükleri ve bol olmayan yiyeceklerini mecburen ölçülü yedikleri için fazla kilolu olmamaları, bunların da dinç olmalarını sağlamış olması gayet normal.
Hunzaların ilginç bir iddiası da burada hiç kanser vakasının yaşanmamış olduğu. Kansere yakalanmadıkları gibi sık rastlanan diğer rahatsızlıklara da uğramıyorlarmış. Bunun nedeni çok yüksek bir bölgede bulunmaları, başta sezyum ve potasyum olmak üzere mineraller açısından zengin, buz gibi, kontamine olmamış su içip kendilerinin ekip biçtikleri organik yiyeceklerini yemeleri olabilir. Sezyumun kanser önleyici olduğu ve kanser tedavisinde kullanıldığı bilinmekte. Yüksekliğin kan hücrelerini çoğaltma etkisi var. Vücut bu yükseklikle eritropoetin (EPO – esas olarak böbreklerde üretilen bir protein) yapar, o da kan hücrelerini artırır. Aşağıda açıkladığımız gibi sürekli yedikleri B17 vitamini (amigdalin) içeren kayısı çekirdeğinin de bunda ayrıca etkisi olabilir. Bazı araştırmalar, aman yemeyin zehirli denilen acı kayısı çekirdeğinin kanserli hücreleri öldürdüğü, sağlıklı hücreleri ise yenilediği belirlemiş (bkz Kaynaklar). Hunzakutların ölüm nedenlerinin tıbbi kayıtları olmadığından bu iddia kesin doğrudur diyemiyoruz ama daha önce sıraladığımız, şekersiz hayat gibi, sağlıklı yaşam avantajları da göz önüne alındığında doğru olma ihtimali fazla.
Hunzakutlarda kalp rahatsızlıklarının olmadığı da iddiaları arasında. Bazı araştırmalara göre yağ oranı fazla doğal tereyağlarıyla ve hayvani yağlarla beslenen yörelerde kalp rahatsızlıkları asgari düzeyde oluyor. Bu yüzden Hunzakutların bu iddiası doğru olabilir ancak tıbbi kayıtlar olmadığından kesin bir hükme varmak zor.
Hayat Tarzları
Tuva Türkleri gibi doğayı ve suyu kirletmemeye özen gösteren Hunzakutlar topraklarını, yürekten sevilmesi ve özenle korunması gereken, Tanrının özel bir armağanı olarak kabul etmektedirler. İnsan dışkısını üstü özenle örtülmüş bir kuyuda biriktiriyor ve ancak bir ya da iki yıl beklettikten sonra toprağa iade ediyorlar. 1951’e kadar yaşadıkları yerlere tekerlekli araba girmemiş, bütün taşımalar insan gücüyle ve hayvan sırtında yapılmış. Hunzalar bahçıvanlığa yakın bir tarım uyguluyorlar. Hayvan dışkısını gübre olarak kullanıyorlar. Konumu itibariyle çok güneş alan vadiye her yıl ortalama yalnızca 5 cm yağış düşmektedir. Havanın uzun süre kapalı olduğu bulutlu günlerin yaşandığı dönemlerde, güneş buzulları eritmediği için su eksikliği yaşanmaktadır. Bu yüzden yukarılardaki dağlık kesimlerde, kuraklık zamanında ihtiyat işlevi gören bir sarnıç kazmışlar. Kayalık vadide, yüzyıllar boyunca hayvanlarla taş ve toprak taşıyarak, teras şeklinde bahçeler oluşturmuş ve bunları sulamak için, buzulların eriyen sularını biriktirmelerini sağlayan taştan bir sulama sistemi geliştirmişler. Taş kanallar suyu doğrudan bahçelere kadar taşımaktadır. Suyun kullanımını çok katı bir yasa düzenlemektedir: her bir bahçe sahibi yalnızca belirli dönemlerde sulama yapabiliyor ve akan suyu ihtiyaç durumuna göre konumunu değiştirdiği büyük bir taş yardımıyla yönetiyordu. Ancak bu basit yöntemli bahçe tarımının önemli bir dezavantajı da hayvan ve insan dışkılarının gübre olarak kullanılması sonucu sıklıkla görülen dizanteri vakaları.
Kayısı
Topraktan aldıklarını eksiksiz olarak yine toprağa iade etmelerinin bir tür mükafatını elde etmekteler. Hunza’da yetişen çok lezzetli olan kayısı yazın hem yeniyor hem de kurutuluyor böylece kışın da yeniyor. Kayısı kabukları da yakacak olarak kullanılıyor. Beslenme şekilleri incelendiğinde, yedikleri besinlerin iyi beslenenlerin bile yediklerinden neredeyse 200 kat fazla B17 içerdiği görülüyor. Eskiden paranın geçmediği bu bölgede insanların zenginliği sahip oldukları meyve ağaçlarıyla ölçülüyormuş. Bunlardan en değerlisi kayısı ağacıymış. Kayısı çekirdeği B17 bakımından en değerli meyvelerden biridir. Yukarıda açıklandığı üzere kanser önleyici olduğu da yakın zamanda keşfedilmiş. Misafirlerin kendilerine sunulan meyvelerin çekirdeklerini atmaları büyük ayıp olarak kabul ediliyor. Bu ülkeye giden biri anlatıyor: “Bana taze toplanmış kayısı verdiler. Kayısı yedikten sonra çekirdeğini çıkarıp yere attım. Yaşlı bir amca eğilip çekirdeği aldı. Bir taşla ikiye yardı ve içini çıkarıp bana uzattı. En değerli yerini ziyan etmişim meğer.”
Şebit
Brumhanik, Konya’da yapılan ve sacda pişirilen şebit benzeri yufka üzerine keçi sütünden elde edilmiş ve keçi tulumunda muhafaza edilmiş yağ dökülerek yenen bir Hunza yemeği. Bu yağ, yağdan çok peynire benzemekte.
Kayısının yanı sıra elma, armut, badem ve ceviz ağaçlarıyla birlikte biraz da bağcılıkla uğraşmaktadırlar. Karabaşak (karabuğday), arpa, darı ve kabayonca gibi tahıllar ve özellikle de “şapati” adını verdikleri mayasız bir yufka yapımında kullandıkları buğday ekmektedirler. Fotoğrafta görülen yufkanın aynısı Konya’da ve Anadolu’nun bir çok bölgesinde “şebit” adıyla yeniyor. Unu depolamadıkları için, kullandıkları tohumlar taş üzerinde günlük olarak öğütülmektedir. Yufkayı eskiden ısıtılmış taş üzerinde pişirirlermiş, artık Anadolu’da olduğu gibi sıcak sac üzerinde pişiriyorlar.
Hunzakutlar sadece kendi ürettikleri sebze ve meyveleri tüketiyor, kendi besledikleri koyun ve inek etini yiyorlar. Tabi bunlardan elde ettikleri süt ve yoğurt vazgeçilmezleri. Çok bol olmamakla birlikte sık aralıklarla yemek yerler. Kahvaltıları şapati eşliğinde genellikle bir kase taze ya da tahıllarla birlikte haşlanmış kayısıdan oluşur. Saat 10’a doğru aynı yemeğe taze ya da haşlanmış sebze eklenir. Aile reisinin 2, diğer bireylerin ise 1 şapati’ye hakkı vardır. Saat 13 ve 14 arasında, bu kez kışın suda yumuşatılmış yazın ise taze kayısıdan oluşan bir başka bir yemeğe sıra gelir. Ve nihayet 17 ila 19 arasında, şapati dışında, sebze ve mevsiminde, taze erik, şeftali, armut, elma ya da kayısı gibi çeşitli meyvelerden daha besleyici bir öğün yenir.
Kaynaklar:
Hunza. The Truth, Myths, and Lies
About the Health and Diet of the “Long-Lived” People of Hunza,
Pakistan, and Hunza Bread and Pie Recipes http://biblelife.org/hunza.htm
Bülent Pakman. 9 Kasım 2014. Güncelleme 8 Şubat 2015. Video ekleme Eylül 2016. İzin alınmadan ve aktif link verilmeden alıntılanamaz. Sabah Gazetesi bu yazıyı izin almadan kaynak göstermeden alıntılayıp fotohaber yapmış. İzinsiz kaynaksız başka alıntılar da var.
bülent abicim çok teşekkür ederim bu biligileri paylaştığınız için….elin batısı rosettaya çıkarma yapıyor bizimkiler hala türbanı tartışıyor ana okuluna kadar indirgediler…
Yazınızı okudum ve İnternette araştırdım. Resimlerine baktım. Kesinlikle Türkler.
O Coğrafyada Ne Hintli, Ne Pakistanlı, Ne Çinlilere benziyorlar.
Çalışmanız çok detaylı olmuş Tebrik ederim.Çok faydalı bir site olmuş.
Hunzakut adındaki son hecenin Kut anlamı ile ilgili olmadığını düşünüyorum. Eski Türk boylarındaki -at, -et, -ot, ut gibi çoğul eki olmalı. bkz, telengit, tangut, öngüt vs. Geriye kalan bileşik sözcük ise bana Kençekleri çağrıştırıyor. Kaşgarlı Mahmut bahseder bu Türk boyundan. İlgili coğrafyaya da çok yakın. Fergana Vadisi dolayları.
Onda da aynı mantık var bence. İdikut İskitlerin asıl okunuşu olabilir. (Kazım Mirşan’ın yazıtlardan okuması Uç-Esik-El-At) Bu söylediklerim teori elbet. Türkçe çok dinamik bir dil. Sözcüklerde biçim ve anlam değişmesi diğer dillere nazaran daha hızlı ve yoğun. Türkçe kökten türetmeli bir dil. Aslında tek hecelidir ana sözcükler. Birçok kök tamga sözler birleşip kaynaşınca lehçelerde ve komşu kavimlerin dilinde başkalaşıyor.
Araştırmalarınız güzel ama Hunzaların Türk olduğu konusunda hiçbir kanıt sunmamışsınız. Türkçe bile konuşmayan, kendilerini Türk olarak görmeyen bir grubu dilleri başka hiçbir dile benzemiyor, o zaman Türktürler demenizi aklım almıyor. Dünyada bizden başka hiçbir ülkede Hunların Türk kabul edilmediğini biliyor musunuz? Siz ise Hunza kelimesinde Hun var, o zamanbunlar Türk diyorsunuz.Hunzalar Türk filan değil, rahat bırakalım şu insanları. Bir zamanlar ABD’deki kızılderililerin de Türk olduğu, Italya tarihindeki Etrüsklerin de Türk olduğunu iddia ederlerdi. Bulgarlar da Türk zaten, öyle değil mi? Bunlar bence bilimsel şeyler değil. Türkiye dışında inananı yok.
Hunzalar kendilerini Makedon olarak gösterirken hangi kanıtları sunmuşlar?
Türkçe bile konuşmayan Hunzalar Türk değilse dilleri Türkçe ile ilgisiz olan Çuvaşlar nasıl Türk oluyor?
16 Türk Devleti (aslında daha fazla) arasında Hun devletleri de var.Büyük Hun, Batı Hun, Avrupa Hun devletleri.
ABD’deki kızılderililerin Türk olduğu Türkiye dışında yabancı genetikçiler tarafından kanıtlanmıştır. Detayları sayfalarımda.
Etrüsklerin Türk olduğu Türkiye dışında yabancı genetikçiler tarafından bilimsel olarak kanıtlanmıştır. Detayları sayfalarımda.
Hunzalar neyse de, Hunların Türkik bir kavim olduğunda şüphe yoktur. Herhalde Göktürkler de adlarında Türk sözü geçmese emperyalist güçlerce Türk değillerdir denecek kadar ileri gidilirdi. Onun için dünyadaki siyasi güçlerin işine gelen/gelmeyen konulara göre oluşan yargıları bilim penceresinden değerlendirmek sakattır. Kaldı ki bu baskıcı güce rağmen birçok batılı bilim adamı gerçekleri savunuyor. Etrüskler konusu da net olmamakla Türklerle dil olarak bağlanrılıdırlar. Etrüsk heykellerini inceleyin, gözlerin çekikliğini görürsünüz. İtalya’da ne arar o çağda Asyatik bir kavim değil mi? Türkler medeni olamaz değil mi? İşte bize ezberletilen budur. Derin bir yapay aşağılık kompleksi. Bugünkü Bulgarlar Türk değil, kalabalık Slav kabilelerine hükmeden Bulgar hanedanı slavlaşmış ve adını miras bırakmıştır. Amerika kıtasında bir çok yerli kavim var ve bunlardan bazıları Asya kökenli. Türk ve Moğol kavimleri ile akraba yerliler var. Tuvalarla çok benzer Kızılderili kabileleri var. İşkembeden sallamakla olmuyor.
Sayin hocam,
tesadufen gorgumum sitenize hay ran oldum. Bir Turk olarak guru duydum sizin gibi bir kardesimin yaptigi bu muazzam calisma icin. Turk insani adina acizane tesekkurlerimi sunarim.
Bir ek yapmak istiyorum,…
Cin seyahatim sirasin da Mancurya da (mogolistan sinirina akin “gokdeniz” diye anilin bolgede turkce konusan insanlar var. Bunlarin agzi uygur veya kazak turkcesine benzemez. Bizim karadeniz civarinda laz sivesi dedigimiz sekle benzer. Hatta o siralar bir rus takiminda top oynayan “gokdeniz karadeniz” isimli eski trabzon lu futbolcu aklima geldi,….kimbilir belki bu isim tesadufen dahi verilmedi,…
Tekrar icten tesekkurlerimle basari dileklerim calismalarinizda
saygi ve selamlarimla
esen kalin degerli kardesim
davut ozmen
Sayın Bülent Bey, ben de uzun zamandır bu konu hakkında araştırma yapıyorum. Siirt’li Türk bir ailenin çocuğuyum. Her ne kadar İstanbul’da doğup büyümüş olsam da memleketim ile olan bağım hiç kopmadı. Siirt’te Bizim sulalemizin lakabı “Barşo” Tabi bunu telaffuz edildiği şekilde yazıyorum şu an. Yıllardır bize neden Barşo dediklerini öğrenmeye çalışıyorum ama bununla ilgili pek sağlam bir kaynağa ulaşamadım. Bu sorunun cevabını alacağım aile büyükleri ise çoktan göçüp gittiler. Mantıksal olarak konuya yaklaştığımda Siirt nüfusunu yerli Araplar, Kürtler ve Türkler oluşturuyor . “Barşo” kelimesinin Arapça, Kürtçe ve bizim konuştuğumuz İstanbul Türkçesinde bir karşılığı yok. Fakat Hunza Türklerinin yalnızca kendi aralarında konuştukları dil olan Buruşo yüzünden onlara Bruşolar denmesi bende çok büyük bir çağrışım yaptı. Siirt’in tarihine baktığımızda; (Bu kısmı alıntı yapacağım) “Güneydoğu Anadolu Tarih Öncesi Araştırmaları Karma Projesi kapsamında Siirt ilinde yapılan yüzey araştırmalarında Cilalı Taş, Bakır, Tunç ve Hellenistik, Roma, Bizans ve İslâm dönemlerinden Yakın Çağ’a uzanan dönemlere ait buluntular ortaya çıkarılmıştır. 3500 yıl öncesine dayandığı iddia edilen Akabe Yolu da bu kenttedir. Şehrin ana eseri 1129’da, Bağdat’tan hükmeden Büyük Selçuklu Sultan II. Mahmut tarafından inşa edilen Ulu Camii’dir. 1965 yılında restore edilmiştir.”
Ailenin ölüm yaşına gelecek olursak Babamın babaannesi 114 yaşında vefat etti 21 çocuk doğurdu. Babamın amcaları arasında 90 üstü ölenler var. Dolayısıyla atalarimi bulduğumu düşünüyorum ve mutluyum. Bu konu ile ilgili daha fazla bilgiye ulaşabileceğim birileri varsa eğer yonlendirirseniz veya sizinle istişare edebilirsem çok sevinirim.
Emek vermişsiniz üstad. Tebrikler. Ancak fotoğraflara bakarken şunu merak ettim, kıyafetlerde ve diğer dokumalarda Türk deseni var mı? Türk boy tamgalarından izler tespit ettiniz mi hiç? Ayrıca, dil yapıları nasıl? Morfolojik ve leksikolojik çalışma yapılmış mı?
Kendilerini Makedon soylu olduklarını iddia ediyorlar. Onun dışında izleri varsa da göstermezler ayrıca oranın yerlileri olmadıklarından tamga izleri tesbit edilemez. Dil konusu ilginç çalışma yapan olmamış.
Daha doğrusu Hunza dili (Bruşaski) konusunda az sayıdaki çalışmalarda belirgin sonuçlara varılmamış. Orijini Kuzey Kafkasya – Karasuk, Yenisey dilleri olabilir. Komşu dillerden çok kelime aldığı içindir muhtemelen. Bunların arasında Türk dilleri de var. En çoğu da doğal olarak bölge dili olan Urdu.
O insanlar halen yaşıyorlar, tarihte değiller. Ayrıca bu yazıyı yazdım diye bilim adamlarına engel mi oldum? Gitsinler, araştırsınlar, istediklerini yazsınlar, engel olan mı var? Sapla samanı karıştıran kim acaba?
bülent abicim çok teşekkür ederim bu biligileri paylaştığınız için….elin batısı rosettaya çıkarma yapıyor bizimkiler hala türbanı tartışıyor ana okuluna kadar indirgediler…
BeğenBeğen
Yazınızı okudum ve İnternette araştırdım. Resimlerine baktım. Kesinlikle Türkler.
O Coğrafyada Ne Hintli, Ne Pakistanlı, Ne Çinlilere benziyorlar.
Çalışmanız çok detaylı olmuş Tebrik ederim.Çok faydalı bir site olmuş.
BeğenBeğen
Teşekkür ederim. Yazılarım arasında hiçbirisi kısa sürede bu kadar ilgi görmemişti.
BeğenBeğen
Teşekkürler..çok açıklayıcı ve sürükleyici olmuş
BeğenBeğen
Sabah Gazetesi tamamen blog sayfamdan alıntılarla kaynak göstermeden fotohaber yapmış. http://www.sabah.com.tr/fotohaber/kultur_sanat/bilim-adamlari-bu-insanlari-inceliyor-1416298878?tc=61&page=1
BeğenBeğen
Saygıdeğer üstadım, hukuksal yolu kullandınız mı ?
BeğenBeğen
Hayır. Yurtdışında zor iş.
BeğenBeğen
Geri bildirim: Hunza Türkleri | Pakman World
Çok akıcı ve açıklayıcı bir yazı olmuş , zevkle okudum.Tebrikler
BeğenBeğen
Teşekkürler.
BeğenBeğen
Hunzakut adındaki son hecenin Kut anlamı ile ilgili olmadığını düşünüyorum. Eski Türk boylarındaki -at, -et, -ot, ut gibi çoğul eki olmalı. bkz, telengit, tangut, öngüt vs. Geriye kalan bileşik sözcük ise bana Kençekleri çağrıştırıyor. Kaşgarlı Mahmut bahseder bu Türk boyundan. İlgili coğrafyaya da çok yakın. Fergana Vadisi dolayları.
BeğenBeğen
İdikutlar?
BeğenBeğen
Onda da aynı mantık var bence. İdikut İskitlerin asıl okunuşu olabilir. (Kazım Mirşan’ın yazıtlardan okuması Uç-Esik-El-At) Bu söylediklerim teori elbet. Türkçe çok dinamik bir dil. Sözcüklerde biçim ve anlam değişmesi diğer dillere nazaran daha hızlı ve yoğun. Türkçe kökten türetmeli bir dil. Aslında tek hecelidir ana sözcükler. Birçok kök tamga sözler birleşip kaynaşınca lehçelerde ve komşu kavimlerin dilinde başkalaşıyor.
Yazınız çok doyurucu bu arada. Teşekkürler.
BeğenBeğen
Kaleminize ,emeğinize sağlık .Harika , aydınlatıcı bir yazı olmuş . Soluksuz okudum . Teşekkür ederim.
BeğenBeğen
Sağolun.
BeğenBeğen
Yazı için teşekkürler gayet akıcı ve bilgilendirici.Türklerin dünyaya yayıldığı apaçık ortada,okumakla bitecek gibi değil Türk tarihi.
BeğenBeğen
Teşekkürler. Kolay gelsin.
BeğenBeğen
Araştırmalarınız güzel ama Hunzaların Türk olduğu konusunda hiçbir kanıt sunmamışsınız. Türkçe bile konuşmayan, kendilerini Türk olarak görmeyen bir grubu dilleri başka hiçbir dile benzemiyor, o zaman Türktürler demenizi aklım almıyor. Dünyada bizden başka hiçbir ülkede Hunların Türk kabul edilmediğini biliyor musunuz? Siz ise Hunza kelimesinde Hun var, o zamanbunlar Türk diyorsunuz.Hunzalar Türk filan değil, rahat bırakalım şu insanları. Bir zamanlar ABD’deki kızılderililerin de Türk olduğu, Italya tarihindeki Etrüsklerin de Türk olduğunu iddia ederlerdi. Bulgarlar da Türk zaten, öyle değil mi? Bunlar bence bilimsel şeyler değil. Türkiye dışında inananı yok.
BeğenBeğen
Hunzalar kendilerini Makedon olarak gösterirken hangi kanıtları sunmuşlar?
Türkçe bile konuşmayan Hunzalar Türk değilse dilleri Türkçe ile ilgisiz olan Çuvaşlar nasıl Türk oluyor?
16 Türk Devleti (aslında daha fazla) arasında Hun devletleri de var.Büyük Hun, Batı Hun, Avrupa Hun devletleri.
ABD’deki kızılderililerin Türk olduğu Türkiye dışında yabancı genetikçiler tarafından kanıtlanmıştır. Detayları sayfalarımda.
Etrüsklerin Türk olduğu Türkiye dışında yabancı genetikçiler tarafından bilimsel olarak kanıtlanmıştır. Detayları sayfalarımda.
BeğenBeğen
Hunzalar neyse de, Hunların Türkik bir kavim olduğunda şüphe yoktur. Herhalde Göktürkler de adlarında Türk sözü geçmese emperyalist güçlerce Türk değillerdir denecek kadar ileri gidilirdi. Onun için dünyadaki siyasi güçlerin işine gelen/gelmeyen konulara göre oluşan yargıları bilim penceresinden değerlendirmek sakattır. Kaldı ki bu baskıcı güce rağmen birçok batılı bilim adamı gerçekleri savunuyor. Etrüskler konusu da net olmamakla Türklerle dil olarak bağlanrılıdırlar. Etrüsk heykellerini inceleyin, gözlerin çekikliğini görürsünüz. İtalya’da ne arar o çağda Asyatik bir kavim değil mi? Türkler medeni olamaz değil mi? İşte bize ezberletilen budur. Derin bir yapay aşağılık kompleksi. Bugünkü Bulgarlar Türk değil, kalabalık Slav kabilelerine hükmeden Bulgar hanedanı slavlaşmış ve adını miras bırakmıştır. Amerika kıtasında bir çok yerli kavim var ve bunlardan bazıları Asya kökenli. Türk ve Moğol kavimleri ile akraba yerliler var. Tuvalarla çok benzer Kızılderili kabileleri var. İşkembeden sallamakla olmuyor.
BeğenBeğen
Merhaba bu arastirmayi yapan Bulent beye cooook tesekur ederim. ingilterede tahsilim sirasinda Hunza Turklerini okumustum ama nerede oldugunu bulamamistim. cok guzel omrum yeterse gitcem Hunza Turklerini gormeye
SADIK
BeğenBeğen
Sayin hocam,
tesadufen gorgumum sitenize hay ran oldum. Bir Turk olarak guru duydum sizin gibi bir kardesimin yaptigi bu muazzam calisma icin. Turk insani adina acizane tesekkurlerimi sunarim.
Bir ek yapmak istiyorum,…
Cin seyahatim sirasin da Mancurya da (mogolistan sinirina akin “gokdeniz” diye anilin bolgede turkce konusan insanlar var. Bunlarin agzi uygur veya kazak turkcesine benzemez. Bizim karadeniz civarinda laz sivesi dedigimiz sekle benzer. Hatta o siralar bir rus takiminda top oynayan “gokdeniz karadeniz” isimli eski trabzon lu futbolcu aklima geldi,….kimbilir belki bu isim tesadufen dahi verilmedi,…
Tekrar icten tesekkurlerimle basari dileklerim calismalarinizda
saygi ve selamlarimla
esen kalin degerli kardesim
davut ozmen
BeğenBeğen
Sayın Bülent Bey, ben de uzun zamandır bu konu hakkında araştırma yapıyorum. Siirt’li Türk bir ailenin çocuğuyum. Her ne kadar İstanbul’da doğup büyümüş olsam da memleketim ile olan bağım hiç kopmadı. Siirt’te Bizim sulalemizin lakabı “Barşo” Tabi bunu telaffuz edildiği şekilde yazıyorum şu an. Yıllardır bize neden Barşo dediklerini öğrenmeye çalışıyorum ama bununla ilgili pek sağlam bir kaynağa ulaşamadım. Bu sorunun cevabını alacağım aile büyükleri ise çoktan göçüp gittiler. Mantıksal olarak konuya yaklaştığımda Siirt nüfusunu yerli Araplar, Kürtler ve Türkler oluşturuyor . “Barşo” kelimesinin Arapça, Kürtçe ve bizim konuştuğumuz İstanbul Türkçesinde bir karşılığı yok. Fakat Hunza Türklerinin yalnızca kendi aralarında konuştukları dil olan Buruşo yüzünden onlara Bruşolar denmesi bende çok büyük bir çağrışım yaptı. Siirt’in tarihine baktığımızda; (Bu kısmı alıntı yapacağım) “Güneydoğu Anadolu Tarih Öncesi Araştırmaları Karma Projesi kapsamında Siirt ilinde yapılan yüzey araştırmalarında Cilalı Taş, Bakır, Tunç ve Hellenistik, Roma, Bizans ve İslâm dönemlerinden Yakın Çağ’a uzanan dönemlere ait buluntular ortaya çıkarılmıştır. 3500 yıl öncesine dayandığı iddia edilen Akabe Yolu da bu kenttedir. Şehrin ana eseri 1129’da, Bağdat’tan hükmeden Büyük Selçuklu Sultan II. Mahmut tarafından inşa edilen Ulu Camii’dir. 1965 yılında restore edilmiştir.”
Ailenin ölüm yaşına gelecek olursak Babamın babaannesi 114 yaşında vefat etti 21 çocuk doğurdu. Babamın amcaları arasında 90 üstü ölenler var. Dolayısıyla atalarimi bulduğumu düşünüyorum ve mutluyum. Bu konu ile ilgili daha fazla bilgiye ulaşabileceğim birileri varsa eğer yonlendirirseniz veya sizinle istişare edebilirsem çok sevinirim.
BeğenBeğen
Kavim, boy, sülale isimlerinde farklı coğrafyalarda benzerlikler oluyor. Sizinkinin de öyle olması muhtemel.
BeğenBeğen
Emeklerinize sağlık. Takdir edilesi bir çalışma. Çok güzel derleyip toparlamışsınız.
BeğenBeğen
Teşekkürler ilginize. Kolay gelsin.
BeğenBeğen
Emek vermişsiniz üstad. Tebrikler. Ancak fotoğraflara bakarken şunu merak ettim, kıyafetlerde ve diğer dokumalarda Türk deseni var mı? Türk boy tamgalarından izler tespit ettiniz mi hiç? Ayrıca, dil yapıları nasıl? Morfolojik ve leksikolojik çalışma yapılmış mı?
BeğenBeğen
Kendilerini Makedon soylu olduklarını iddia ediyorlar. Onun dışında izleri varsa da göstermezler ayrıca oranın yerlileri olmadıklarından tamga izleri tesbit edilemez. Dil konusu ilginç çalışma yapan olmamış.
BeğenBeğen
Daha doğrusu Hunza dili (Bruşaski) konusunda az sayıdaki çalışmalarda belirgin sonuçlara varılmamış. Orijini Kuzey Kafkasya – Karasuk, Yenisey dilleri olabilir. Komşu dillerden çok kelime aldığı içindir muhtemelen. Bunların arasında Türk dilleri de var. En çoğu da doğal olarak bölge dili olan Urdu.
BeğenBeğen
Geri bildirim: MAHREMİYET TOPLUMU: HUNZALAR ⋆ PATİKA TOPLULUĞU
Tarihi bilim adamlarına bırakmazsanız, böyle sapla samanı birbirine karıştırırsınız.
BeğenBeğen
O insanlar halen yaşıyorlar, tarihte değiller. Ayrıca bu yazıyı yazdım diye bilim adamlarına engel mi oldum? Gitsinler, araştırsınlar, istediklerini yazsınlar, engel olan mı var? Sapla samanı karıştıran kim acaba?
BeğenBeğen