Mezopotamya’daki Sümer sitelerini teker teker yenerek Mezopotamya’nın ilk siyasal birliğini sağlayan, ardından da İran, Anadolu ve Mısır gibi ülkelere seferler düzenleyerek Eskiçağın ilk sömürgeci imparatorluğu olmayı başaran Akkadlar, Anadolu üzerine düzenlemiş oldukları seferler hakkında bize ayrıntılı raporlar sunmaktadırlar. Bu raporlardan biri, Akkad imparatorlarından Naram-Sin’in M.Ö. 2200’lerde Anadolu’ya yapmış olduğu askeri bir seferi anlatmaktadır. “Şartamhari Metinleri” adıyla anılan bu yazılı raporda, adı geçen Akkad imparatorunun Sedir Ormanları’nı (Amanoslar) ve Gümüş Dağları’nı (Toroslar) aşarak Anadolu’ya girdiği ve Hatti kralı Pampa’nın önderliğindeki kent devletinden oluşan Anadolu koalisyonuna karşı savaştığı anlatılır.
Şartamhari metinlerinin Hattuşaş arşivinde ele geçirilen kopyasının (KBo III, 13 numaralı metin), ilk 7 satırı kırık olup, metin, 8. satırdan itibaren şöyle devam etmektedir:
-
Bana karşı bütün memleketler isyan ettiler.
-
Guşua kralı Anmanailu, Pakki kralı Bumanailu
10. Ulluwi (Ullama) kralı Lupanailu, sonra…. kralı…………inmipailu
11. Hatti kralı Pampa, Kaniş kralı Zipani….kralı Nur-Dagan
12. Amurru kralı Huwaruvaş, Paraşi kralı Tişenki
13. Armanu kralı Mudakina, Sedir dağları kralı İşgippu
14. Larak kralı Ur-Larak, Nikku kralı Ur-Banda
15. Turuki kralı İlşu-Nail, Kuşaura kralı Tişkinki
16. Toplam 17 kral, ki onlar savaşa girdiler ve ben onları vurdum
17. Hurrilere karşı bütün orduyu seferber ettim ve sonra (tanrılara) şarap sundum
18. O zaman savaşçılarıma, binlerce düşman askeri hiç direnmedi
Metnin çok bozuk olan arka yüzünde, geceleyin düşman karargahına bir baskın yapıldığı ve onların yenilgiye uğratıldığı anlatılmakta, alınan ganimetlerden eksik cümleler halinde bahsedilmektedir.
Görülüyor ki bu metin, Anadolu kökenli olmamakla beraber, Anadolu hakkında bilgi veren en eski yazılı belgedir. Bu metinden anlaşıldığı kadarıyla, M.Ö. 3. bin yılın sonlarında Anadolu’da büyük bir devlet yoktu. Ancak, her kentte küçük bir krallık hüküm sürmekte idi. Aralarında egemenlik mücadelesi yaptıklarına kuşku duyulmayan bu kent devletleri, dıştan gelen tehlikeler karşısında, içlerindeki en güçlü kent kralının liderliği altında birleşerek, tek bir güç halinde mücadele etmesini de biliyorlardı. Gerçekten, bu belgede de belirtildiği üzere, Akkad imparatoru Naram-Sin, 17 Anadolu kralının oluşturduğu koalisyona karşı savaşmış ve onları yenmişti. Bu krallardan biri de metnin
15. satırında geçen Turuki kralı İlşu-Nail’di. Burada geçen “Turuki” kelimesinin Türk olduğundan kuşku duyulmadığı gibi, İlşu-Nail adı da kulağa pek yabancı gelmemektedir. İlşu’nun Elçi anlamında olduğu iddia edilmektedir. İl (el) eski Türkçede yurt, devlet anlamındadır.
Turuki boyunun yurtları (Firudin Celilov’dan)
Demek ki, günümüzden yaklaşık olarak 4200 yıl önce Anadolu’da değişik ırklardan muhtelif kavimler yaşamakta olup, bunlardan biri de Asya kökenli Türk kavmi idi.
M.Ö. 3500’lerde Sümer Türkleri Mezopotamya’ya yerleşirken, muhtemelen aynı tarihlerde Kafkaslar üzerinden gelen bir başka Türk kütlesi de Doğu Anadolu’ya yerleşerek burada bir kent devleti meydana getirmişti ki, bu, yukarıda adı geçen Turuki Krallığı idi. Başka kaynaklarda Tursaka, Turska, Turski olarak da nitelendirilmiştir. Ancak, M.Ö. 4. ve 3. bin yıllarda Anadolu’da yazı mevcut olmadığı için, bunların yaşantıları hakkında yeterince bilgi edinemiyoruz. Bereket versin ki, yukarıda sözü edilen çivi yazılı metin (KBo III, 13), hiç değilse M.Ö. 3. binyılın son çeyreğinden itibaren Anadolu’nun siyasal yaşantısına, bu arada dolaylı olarak Anadolu’daki Türk varlığına da ışık tutmaktadır.
O halde şunu rahatlıkla söyleyebiliriz ki, Anadolu, 26 Ağustos 1071’de kazanılan Malazgirt Zaferi’nden sonra Türk yurdu olmuş değildir. Türkler, günümüzden yaklaşık 4200 yıl önce Anadolu’ya yerleşerek, bu toprakları kendilerine yurt edinmişlerdir.
Kaynaklar:
Ortadoğu’da Türklerin Varlığı Tartışmaları / Prof. Dr. Ekrem Memiş Selçuk Üniversitesi Eğitim Fakültesi Türkiye. Türkler Cilt 1. Yeni Türkiye Yayınları 2002 Ankara
Firudin Celilov Facebook sayfası https://www.facebook.com/firudin.celilov
Bülent Pakman Haziran 2019. İzin alınmadan ve aktif link verilmeden alıntılanamaz.
Viyana Parlamento Binası
Pakman World 